فرایند درج واکه در خوشه های همخوانی پایانی در زبان ترکی آذربایجانی

این مقاله به بررسی فرایند درج واکه در خوشه­های همخوانی پایانی در زبان ترکی آذربایجانی در چارچوب نظریه بهینگی می­پردازد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سؤالات است که چرا علیرغم مجاز بودن خوشه دوهمخوانی پایانی در زبان ترکی آذربایجانی، در برخی موارد این ساختار هجایی مجاز نبوده و فرایند درج واکه صورت می­گیرد و دیگر اینکه کیفیت واکه درج­شده چگونه تعیین می­شود. برای انجام این تحقیق داده­های زبانی به صورت میدانی از گویشوران این زبان جمع­آوری شد. بررسی داده­ها نشان می­دهد که در این زبان در خوشه همخوانی پایانه هجا همواره اصل توالی رسایی رعایت می­شود؛ بدین ترتیب که با دور شدن از قله هجایی رسایی کاهش و با نزدیک شدن به قله رسایی افزایش می­یابد. به همین دلیل در مواردی که اصل توالی رسایی نقض شده باشد، فرایند درج واکه صورت می­گیرد. با تحلیل داده­ها در چارچوب نظریۀ بهینگی می­توان نوشت در این زبان برای اقناع محدودیت نشانداری اصل توالی رسایی در پایانه هجا، درج واکه مجاز شمرده می­شود؛ به عبارت دیگر، محدودیت نشانداری اصل توالی رسایی بر محدودیت پایایی d‏ep  تسلط می­یابد. در زبان ترکی آذربایجانی واکه درج­شده همواره دارای مشخصه ثابت ]+افراشته[ بوده و با تبعیت از محدودیت­های حاکم بر فرایند هماهنگی واکه­ای از نظر ارزش مشخصه ]پسین [و] گردی[ با واکه قبل از خود هماهنگ می­شود.